Dişler, birçok omurgalının çenesinde ve bazı balıklarda farinkste bulunan kemikli oluşumlardır. Başlangıçta, dişler korunmaya hizmet etti, ancak evrim sırasında onlara başka bir işlev verildi - gıdanın birincil işlenmesi.
Dişler önemli bir evrimsel kazanım haline geldi, görünümleri ile hayvanların beslenmesi daha çeşitli hale geldi. Ve yine de farklı canlı grupları için hiçbir zaman aynı olmadı. Buna bağlı olarak dişlerin yapısı da farklılık gösterir. Paleobiyologlar fosil bir hayvanın dişlerini inceleyerek onun ne yediğini söyleyebilirler, çünkü etobur ve otoburların dişleri arasındaki farklar eski zamanlarda da şimdikiyle aynıydı.
diş yapısı
Herhangi bir hayvanın dişleri, %97'si inorganik maddelerden oluşan özel bir doku olan emaye ile kaplıdır. Bu sayede mine vücuttaki en sert dokudur ve dişleri mükemmel şekilde korur. Ancak bu sert doku bile bazı kimyasallar tarafından yok edilebilir.
Özellikle bitkisel besinlerde bu tür birçok madde bulunmaktadır. Bu tür yiyecekleri yiyen bir hayvanın, emaye tabakasının hayatta kalabilmesi için çok güçlü olması gerekir ve otoburların dişleri böyle bir özellik ile ayırt edilir. Yırtıcı hayvanlar için emayeyi yok etme tehlikesi o kadar büyük değildir, bu nedenle kalın bir tabakaya gerek yoktur. Etoburlarda, mine tabakası otçullara göre çok daha incedir.
Bununla birlikte, kalın bir emaye tabakası bile, otçulların dişlerini aşınmadan kurtarmaz. Ana yükü taşıyan azı dişleri yaşamları boyunca büyümezlerse hayvanlar erken dişlerini kaybeder ve açlıktan ölürler. Emaye dişlerin büyümesine müdahale edebilir, bu nedenle otçulların azı dişleri sadece yanlarda ve dişin sürekli büyüdüğü üstte emaye yoktur.
Dişlerin farklılaşması
Evrim sürecinde dişler yaptıkları işleve göre farklı şekiller almıştır. Dört çeşit ayırt edildi: kesici dişler, köpek dişleri, küçük azı dişleri (küçük azı dişleri) ve azı dişleri (büyük azı dişleri).
Kesici dişler çenelerin ön kısmında bulunur. Amaçları yiyecekleri kemirmek veya kesmektir. Herhangi bir şekilde beslenmeye ihtiyaç duyarlar, bu nedenle tüm memelilerin kesici dişleri vardır, ancak yine de otoburlarda daha önemli bir rol oynarlar.
Avcılarda kesici dişler kısa ve sivridir. Otoburlarda bu dişler çok çeşitlidir. Kemirgenlerdeki lagomorflarda, kesici dişler uzundur, keski şeklindedir ve geviş getirenlerde sadece alt kesici dişler vardır ve üst olanlar yoktur, çünkü bu hayvanlar hiçbir şey kemirmezler, sadece çimleri kemirirler. En ilginç dönüşüm fillerin kesici dişleri tarafından yapıldı - dişlere dönüştüler.
Dişler "kesme ve bıçaklama aletleri" olarak adlandırılabilir. Yiyecek parçalarını koparmak için tasarlanmıştır. Çoğu zaman bunun etle yapılması gerekir, bu nedenle etoburların köpekleri otoburlardan daha gelişmiştir. Yırtıcıların dişleri oldukça uzun ve keskindir, otçullarda ise ya kesici dişlere benziyorlar ya da tamamen yoklar.
Azı dişleri (azı dişleri ve küçük azı dişleri) yiyecekleri çiğnemek için kullanılır. Yırtıcı hayvanlar yiyecekleri çok zayıf çiğner, bu nedenle otçullardan daha az azı dişleri vardır. Bazı otoburlarda (örneğin, ineklerde ve atlarda), azı dişleri diğer dişlerden bir diastema ile ayrılır - orantısız olarak büyük bir boşluk. Yırtıcı hayvanların da diastemaları vardır, ancak başka yerlerde bulunurlar: üst köpek dişlerinin önünde ve alt dişlerin arkasında. Bu sayede avcı, dişlerini sıkıca kapatarak avını yakalayabilir.
Dişlerin yapısı açısından insanların ne yırtıcı ne de otçul olarak sınıflandırılamayacağını görmek kolaydır. İnsanlarda dişlerin farklılaşması diğer hayvanlarda olduğu kadar belirgin değildir, tüm dişler yaklaşık olarak eşit derecede gelişmiştir. Bu, insanın omnivor olduğunu gösterir.
